Miejsce i rola filozofa we współczesnym świecie FIL-SM>Miejsce
Cel ogólny: ukazanie, czym może być rola filozofa dziś – w nauce, kulturze, debacie publicznej, edukacji, Kościele, polityce, mediach, biznesie – oraz jakie wyzwania i zagrożenia stoją przed filozofią.
Metoda: wprowadzenie teoretyczne, wspólna analiza tekstów, dyskusja, praca w grupach, prezentacje studentów.
Rezultat: student powinien wypracować własną, krytyczną wizję miejsca filozofa we współczesnym świecie, potrafić ją uargumentować i odnieść do tradycji filozoficznej.
Treści programowe:
1. Filozofii dziś - diagnoza sytuacji.
2. Filozofia a świat współczesny.
3. Kim jest filozof dzisiaj? Mędrzec, autorytet, prorok, ekspert.
4. Filozofia w dobie kryzysów.
5. Filozof wobec ideologii i kryzysu racjonalności.
6. Rola filozofa w epoce specjalizacji nauk.
7. Filozofia wobec kultury masowej i mediów.
8. Filozofia wobec technologii i AI.
9. Filozofia w edukacji: wychowanie a metoda sokratejska i myślenie krytyczne.
10. Filozof w biznesie i ekonomii.
11. Filozof wobec religii i duchowości.
12. Filozof w roli publicznego intelektualisty.
13. Filozof jako autor i twórca dyskursu (esej, felieton, wywiad, podcast)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza:
Student zna główne modele roli filozofa w historii i we współczesności Rozumie powiązania filozofii z nauką, religią, polityką, kulturą i technologią.
Umiejętności:
Student potrafi krytycznie analizować i interpretować teksty filozoficzne. Umie formułować własną tezę filozoficzną i uzasadnić ją w dyskusji. Potrafi przygotować esej naukowy oraz projekt popularyzatorski (artykuł, podcast, debata).
Kompetencje społeczne:
Student dostrzega odpowiedzialność filozofa w przestrzeni publicznej. Potrafi pracować w grupie i uczestniczyć w debacie. Jest otwarty na różne perspektywy i potrafi je krytycznie oceniać.
Kryteria oceniania
Aktywne uczestnictwo – obecność, dyskusje, komentarze do lektur.
Zadania w trakcie semestru – analiza tekstu źródłowego.
Projekt końcowy – esej naukowy lub projekt popularyzatorski.
Ocena końcowa = suma wszystkich elementów.
Literatura
Arendt H., Między czasem minionym a przyszłym, tłum. M. Godyń, W. Madej, Warszawa 2011, Rozdział „Kryzys edukacji”.
Brague R., Europie trzeba przywrócić duszę, Teologia Polityczna:
https://teologiapolityczna.pl/r%C3%A9mi-brague-europie-trzeba-przywrocic-dusze
Cassese S., Po co dziś światu intelektualiści, Wszystko co najważniejsze Nr 37.
Dlaczego filozofia? Filozofia a świat współczesny, doświadczenia źródłowe, drogi do filozofii, Filo-Sofija 26 (2014/3), s. 237-259.
Franciszek, Encyklika Laudato sì, Rozdział I „Co się dzieje w naszym domu”, pp. 17-61.
Habermas J., Między naturalizmem a religią, tłum. M. Pańków, Warszawa 2012, Wstęp: O potrzebie „post-metafizycznej” refleksji.
Hadot P., Czym jest filozofia starożytna?, tłum. P. Domański, Warszawa 2018, Rozdział „Mędrzec”, s. 270-285.
Hartmann J., Etyka życia codziennego, Warszawa 2022, Rozdziały: „Jaka cena jest uczciwa?”; „Czy dać żebrakowi jałmużnę? Czy nierówności społeczne są usprawiedliwione?”.
Heidegger M., Budować, mieszkać, myśleć, Warszawa 1977, Rozdział „Pytanie o technikę”, s. 224-255.
Horkheimer M., Adorno T. W., Dialektyka oświecenia, tłum. M. Łukasiewicz, Warszawa 1994, Rozdział „Przemysł kulturalny. Oświecenie jako masowe oszustwo”, s. 138-188.
Husserl E., Kryzys nauk europejskich a transcendentalna fenomenologia, tłum. A. Chrudzimski, Warszawa 2024, § 1-6.
Judycki S., Filozofia i świat współczesny, Analiza i egzystencja 18 (2012), s. 5-18.
Karpiński P., Biblijna koncepcja prawdy jako odpowiedź na zjawisko post-prawdy, Kwartalnik Naukowy FIDES ET RATIO 4 (36) 2018, s. 6-25.
Karpiński P., Prawda i wolność w wychowaniu. Podstawy pedagogiki chrześcijańskiej ks. Józefa Tischnera, Kwartalnik Naukowy FIDES ET RATIO 1 (25) 2016, s. 62-73.
Kołakowski L., Mini wykłady o maxi sprawach, Kraków2009, Rozdział „O kłamstwie”, s. 29-35.
Kołakowski L., Moje słuszne poglądy na wszystko, Kraków 2011, Rozdział „Irracjonalność w polityce”, s. 238-252.
Kołakowski L., „Wielki filozof” jako kategoria historyczna, w: Pochwała niekonsekwencji, tom 1, Londyn 2002, s. 354-364.
Kot D., Tratwa Odysa. Esej o uchodźcach, Gdańsk 2020, Wprowadzenie i Rozdział I „Kryzys”, s. 7-55.
Kowalska M., O filozofii dziś, Argument 13 (2/2023), s. 253-266.
McLuhan M., Zrozumieć media. Przedłużenia człowieka, tłum. N. Szczucka, Warszawa 2004, Rozdział 1 „Środek przekazu sam jest przekazem”, s. 37-53.
Platon, Obrona Sokratesa, w: Dialogi, tłum. W. Witwicki, Warszawa 1982.
Russell B., Problemy filozofii, tłum. W. Sady, Warszawa 1995, Rozdział „Wartość filozofii”, s. 168-175.
Stanford Encyclopedia of Philosophy: “Philosophy of Economics”
Szulakiewicz M., Zrozumieć świat współczesny, Toruń 2018.
Tischner J., Czym jest filozofia, którą uprawiam, w: Myślenie według wartości, Kraków 2005, s. 5-9.
Tischner J., Etyka Solidarności, Kraków 2005, Rozdział „Wspólnota”, s. 16-20.
Taylor Ch., Oblicza religii dzisiaj, tłum. A. Lipszyc, Kraków 2002, Rozdział „Religia dziś”, s. 51-84.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: