Recepcja ogólnej teorii względności w Polsce FIL-WM-3-24.25Z
Celem wykładu jest ukazanie procesu recepcji ogólnej teorii względności (OTW) w Polsce w okresie międzywojennym. Sporadycznie będziemy wykraczać poza ten okres (aby wskazać najwcześniejsze oznaki recepcji teorii datujące się na okres I wojny światowej i by pokazać niektóre dalsze reperkusje procesów recepcji). W pierwszej części wykładu przybliżę historię powstania i recepcji teorii względności A. Einsteina: szczególnej (sformułowanej w 1905 r.) oraz ogólnej (sformułowanej w 1915 r.). W drugiej części prześledzimy recepcję teorii w różnorodnych obszarach polskiej myśli filozoficznej (w tym uwarunkowania i skutki tego procesu).
1. Szczególna teoria względności Einsteina i prace nad sformułowaniem teorii uogólnionej
2. Ogólna teoria względności (1915)
3. Pierwsze wzmianki o OTW w Polsce
4. Lwowska polemika wokół teorii względności
5. Filozofujący fizycy wobec OTW
6. Reakcje na narodziny kosmologii relatywistycznej
7. Wpływ OTW na filozofię nauki - operacjonizm
8-9. Fenomen filozofujących inżynierów
10-11. Trudności polskich filozofów chrześcijańskich
12. OTW jako wyzwanie dla akademickich filozofów
13-14. Między uproszczeniami, błędem i obłędem - czyli, czego możemy nauczyć się z niepowodzeń filozofów.
15. Podsumowanie
Tryb zajęć
Koordynatorzy przedmiotu
Kryteria oceniania
Wykład z prezentacją multimedialną.
Ocena wystawiana jest na podstawie pracy zaliczeniowej na temat recepcji ogólnej teorii względności w pismach wybranego autora. Temat należy uzgodnić z prowadzącym. Przypisy należy sformatować zgodnie z wymaganiami Wydawnictwa Naukowego UPJPII. Termin oddania pracy: 15.01.2024 r. Przedstawioną pracę należy obronić podczas egzaminu w czasie sesji.
Kryteria oceny eseju i obrony:
- przejrzystość,
- styl i poziom językowy,
- logika i argumentacja
- sposób rozwinięcia tematu,
- poziom analizy.
Ocena końcowa może zostać podwyższona poprzez aktywność na zajęciach.
Obecność jest obowiązkowa.
W przypadku nieobecności nie usprawiedliwionej zwolnieniem lekarskim zostaną wyznaczone dodatkowe tezy do zdania w trakcie egzaminu. W takim przypadku dodatkowe tezy muszą być zaliczone z oceną pozytywną w celu uzyskania końcowej oceny pozytywnej. Również praca musi być zaliczona z oceną pozytywną. Ocena końcowa będzie w takim przypadku ustalana jako średnia oceny z egzaminu ustnego i z pracy pisemnej.
Oceny:
5.0
Najwyższy poziom osiągnięć, który może być rozsądnie oczekiwany od studenta na danym etapie rozwoju intelektualnego. Student wykazuje niezwykle silne nadzieje na bardzo dobry rozwój naukowy w danej dyscyplinie. Student osiagający takie oceny powinien może być zachęcany do kontynuacji dalszej pracy naukowej w dyscyplinie.
4.5
Wysoki poziom osiągnięć w stosunku do danego etapu rozwoju intelektualnego. Student osiągający oceny 4.5 daje silne nadzieje na prawidłowy rozwój naukowy w danej dyscyplinie.
4.0
W pełni akceptowalny poziom wskazujący na adekwatne osiągnięcie założonych celów na aktualnym poziomie rozwoju studenta. Ocena 4.0 wskazuje że student może kontyuować studia, przyszłościowo można również rozsądnie zakładać, że jest w stanie osiągać coraz lepsze wyniki w rozwoju intelektualnym.
3.5
Osiągnięcie nieco wyższe niż progowe, ale wciąż nie w pełni satysfakcjonujące na aktualnym poziomie rozwoju studenta. Ocena 3.5 wskazuje, że są pewne szanse na rozwój naukowy w dyscyplinie, ale student musi zmienić metody uczenia się albo zwiększyć ilość wysiłków oraz czasu poświęcanych uczeniu się.
3.0
Progowe osiągnięcie, które pozwala na zaliczenie kursu. Wskazuje, że uczestnik tylko w minimalnym stopniu spełnił wymagania. Ocena 3.0 wskazuje brak perspektyw rozwojowych w dyscyplinie. Nagromadzenie ocen na tym poziomie wskazuje, że student nie powinien kontynuować studiów akademickich.
2.0
Z jakichkolwiek względów wynik pracy jest nieakceptowalny. Ten stopień wskazuje, że osiągnięcia studenta wskazują prawie zupełny brak opanowania wiedzy lub umiejętności lub kompetencji społecznych przewidywanych w kursie. Ocena taka powinna być ostrzeżeniem dla studenta, czy jest dalej w ogóle w stanie kontynuować studia, wskazuje ona że konieczne jest podjęcie zdecydowanych czynności w celu poprawy poziomu naukowego oraz powinna też zmobilizować do radykalnej zmiany stylu pracy.
Literatura
Literatura podstawowa:
1. Polak P., Philosophy in science – a case study of the reception of the Special and the General Theory of Relativity in Kraków and Lwów before 1925, „Studia Historiae Scientiarum” 15, (2016), 245–273, doi: http://dx.doi.org/10.4467/23921749SHS.16.010.6153.
2. Polak P., Rodzeń J., The Theory of Relativity and Theology: The Neo-Thomist Science–Theology Separation vs. Michael Heller’s Path to Dialogue, „Theology and Science” 21, (2023) nr 1, 157–174, doi: 10.1080/14746700.2022.2155917.
(ew. wersja polska: Polak P., Zmagania polskich filozofów z ogólną teorią względności: przypadek neoscholastycznej recepcji teorii Einsteina przed II wojną światową, w: Ogólna teoria względności a filozofia: sto lat interakcji, red. P. Polak, J. Mączka, Kraków 2016, 29–64.)
Literatura dodatkowa:
1. Polak P., „Byłem Pana przeciwnikiem [profesorze Einstein]...”: relatywistyczna rewolucja naukowa z perspektywy środowiska naukowo-filozoficznego przedwojennego Lwowa, Kraków 2012.
2. Polak P., Nieporozumienia wokół pojęcia względności w lwowskiej polemice wokół teorii Alberta Einsteina, w: Albert Einstein i rewolucja relatywistyczna, red. Z. Pietrzak, Wrocław 2016, 105–130.
3. Polak P., Hohol M., Teoria względności Einsteina na tle rozważań metodologicznych Leona Chwistka, „Filozofia Nauki” 19, (2011) nr 3, 107–125.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: