Rękopisy iluminowane we Włoszech w dobie renesansu HS-ODK>Z/2023/2
Produkcja rękopisów iluminowanych była złożonym i długotrwałym procesem, w który na poszczególnych etapach zaangażowana była rzesza rzemieślników, skryptorów i iluminatorów. Aby zrozumieć, na czym polegał fenomen renesansowych manuskryptów we Włoszech, bez poznania historii i tajników ich wykonywania od średniowiecza po początki ery nowożytnej, kiedy wynalezienie druku stopniowo zaczęło zastępować manuskrypty jako podstawowe nośniki słowa.
Dlatego też na wstępie student dowie się, na czym polegały kolejne kroki tworzenia kodeksów – od wyprawiania skóry na pergamin i przygotowania stron, zanim były one gotowe, by trafić do rąk skrybów i malarzy-miniaturzystów, aż po ostatni krok – oprawianie księgi przez introligatorów, aby można ją było czytać „od deski do deski”.
Podczas gdy w drugiej połowie XV wieku wciąż istniało duże zapotrzebowanie na księgi liturgiczne, pod wpływem zainteresowania antykiem i narodzin renesansu, rosło zainteresowanie indywidualnych bibliofilów tekstami autorów antycznych i pisarzy humanistycznych Wygląd rękopisów i styl iluminacji również ulegał zmianom, czego efektem było wykształcenie się nowego typu kodeksów humanistycznych i stylu ich dekorowania all’antica.
Podczas kolejnych spotkań student dowie się, jakie były najważniejsze ośrodki artystyczne we Włoszech, w których – pod patronatem wybitnych mecenasów – prosperowały lokalne szkoły iluminatorskie, a następnie pierwsze oficyny drukarskie (Florencja, Rzym, Wenecja i Padwa, Werona Neapol, Urbino, Perugia, Ferrara, Mantua, Bolonia, Mediolan).
Przedstawieni zostaną również najwięksi bibliofile epoki oraz ich zbiory biblioteczne - Biblioteka Watykańska, książnica królów Neapolu z dynastii Aragońskiej czy dwór Macieja Korwina.
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Student rozumie budowę rękopisów, ma wiedzę o poszczególnych etapach produkcji ksiąg i potrafi wyszczególnić oraz prawidłowo nazwać ich najważniejsze elementy. Student posługuje się podstawową terminologią fachową, umie rozpoznać cechy formalne dekoracji, główne style pisma (wprowadzenie do paleografii) i typy ksiąg (z podziałem na liturgiczne i świeckie).
Student potrafi wymienić najważniejsze ośrodki produkcji rękopisów w północnych i południowych Włoszech, rozpoznać najważniejsze elementy renesansowej dekoracji malarskiej i scharakteryzować styl iluminacji. Student poznał szeroki kontekst kulturowy, sylwetki humanistów i mecenasów oraz trendy artystyczne, które oddziałały na dekorację rękopisów iluminowanych i pierwszych ksiąg drukowanych.
Kryteria oceniania
Warunkiem zaliczenia będzie pozytywny wynik pisemnego kolokwium, które odbędzie się na ostatnich zajęciach. Będzie ono obejmowało zagadnienia poruszone na wykładach. Dopuszczane są dwie nieusprawiedliwione nieobecności. Frekwencja będzie brana pod uwagę podczas oceniania testów.
Praktyki zawodowe
Nie dotyczy.
Literatura
Literatura podstawowa:
Jonathan J. G. Alexander, The Painted Book in Renaissance Italy: 1450-1600, New Haven-London 2016.
The Painted Page. Italian Renaissance Book Illumination: 1450-1550, red. Jonathan J. G. Alexander, Munich 1994.
Jonathan J. G. Alexander, Medieval Illuminators and Their Methods of Work, New Haven 1992.
Literatura dodatkowa:
Miniatura fiorentina del Rinascimento: 1440-1525. Un primo censimento, red. Annarosa Garzelli, T. 1: Le immagini, gli autori, i destinatari, T. 2: Illustrazioni, Firenze 1985.
La miniatura in Italia, red. Antonella Putaturo Donati Murano, Alessandra Perriccioli Saggese, T. 2: Dal tardogotico al manierismo, Napoli 2009.
La miniatura italiana tra Gotico e Rinascimento, T. 1-2, red. Emanuela Sesti, Firenze 1985.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: