dzieje ochrony zabytków i doktryn konserwatorskich ODK-SL>dzochr-1-01x
Podczas wykładów studenci poznają podstawowe definicje związane z ochroną zabytków. Przedstawione zostaną przemiany kształtowania pojęcia przedmiotu ochrony na przestrzeni wieków. Zaprezentowane zostaną treści związane z ewolucją teorii poglądów na temat ochrony zabytków w historii od postaw estetycznych i funkcjonalnych do pierwszych profesjonalnych prac opierających się o dokumentację i badania naukowe.
Tematyka pierwszych wykładów sięgać będzie czasów najodleglejszych gdzie pamięć o przeszłości zapewniała trwałość, fundament czy spoiwo dla wspólnoty. Omówiona zostanie rola i znaczenie artefaktów jako materialnych śladów pamięci w czasach starożytnych i w okresie średniowiecza. Rozwój koncepcji ochrony zabytków w okresie nowożytnym dał impuls do rozkwitu myśli konserwatorskiej jaki nastał w wieku XIX. Podczas zajęć ze studentami zaprezentowane zostaną koncepcje puryzmu oraz nieinterwencjonizmu jako reakcji na pojęcie restauracji. Kształtowanie współczesnego pojęcia konserwacji zabytków na przełomie wieków XIX i XX oraz na początku wieku XX omówione zostaną między innymi w oparciu oznaczenie roli środowiska włoskiego (m. in. Camillo Boito) i wiedeńskiego (Aloes Riegl, Max Dvořák).
Realizacja tematu znajdzie odniesienie w prezentacji wpływu trudnej sytuacji politycznej na rozwój poglądów i teorii konserwatorskich. W tym kontekście podniesiony zostanie problem rekonstrukcji, dokumentacji i działań koniecznych w konsekwencji kataklizmów wojennych. Zaprezentowana zostanie waga wymiany doświadczeń międzynarodowych w dwudziestoleciu międzywojennym (Karta Ateńska), jak i krystalizacja systemu ochrony w oparciu o dokumenty i działalność organizacyjną zmierzającą do zdefiniowania przedmiotu ochrony i metod konserwatorskich (Karta Wenecka, ICOM, ICOMOS). Studenci poznają wybrane zagadnienia historii i teorii konserwacji zabytków na ziemiach polskich. Ukazany zostanie problem potrzeby kształtowania współczesnej doktryny konserwatorskiej i nowego definiowania podstawowych pojęć.
Poznanie teorii konserwacji, wartościowania zabytków, ochrony prawnej w oparciu o zagadnienia etyczne pozwoli studentom dostrzec zależności postaw doktrynalnych i decyzji konserwatorskich, które przesądzają o sposobach działań i efektach prac przy obiektach zabytkowych.
Tryb zajęć
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza:
O2aK_W02 Student zna terminologię z zakresu ochrony zabytków i konserwatorstwa
O2aK_W04 Student ma uporządkowaną, pogłębioną, prowadzącą do specjalizacji, szczegółową wiedzę z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla kształtowania się pojęcia ochrony dóbr kultury
O2aK_W07 Student zna i rozumie zaawansowane metody analizy, interpretacji, wartościowania i problematyzowania różnych teorii konserwatorskich właściwych dla ochrony dóbr kultury.
Umiejętności:
O2aK_U01 Student potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i integrować informacje z zakresu historii sztuki i ochrony dóbr kultury z wykorzystaniem różnych źródeł oraz formułować na tej podstawie krytyczne sądy, przede wszystkim w odniesieniu do różnych postaw i koncepcji konserwatorskich
O2aK_U02 Student posiada pogłębione umiejętności badawcze, obejmujące analizę prac innych autorów, analizę postaw twórców doktryn, syntezę różnych idei i poglądów, dobór metod i konstruowanie narzędzi badawczych, opracowanie i prezentację wyników, pozwalające na oryginalne rozwiązywanie złożonych problemów w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych właściwych dla ochrony dóbr kultury.
O2aK_U05 Student posiada umiejętność wykorzystania wiedzy z różnych dyscyplin związanych z procesem konserwacji i adaptacji zabytków i dzieł sztuki oraz zastosowania oryginalnych rozwiązań i uwzględnienia nowych osiągnięć w zakresie ochrony dóbr kultury w celu określenia znaczeń obiektów dziedzictwa kulturowego, ich oddziaływania społecznego oraz miejsca w procesie historyczno-kulturowym
Kompetencje społeczne:
O2aK_K01 Student jest przygotowany do krytycznej oceny odbieranych treści w zakresie dziejów doktryn, koncepcji i poglądów twórców teorii konserwatorskich.
O2aK_K02 Student jest gotów do podejmowania działań w celu ochrony dziedzictwa kulturowego w różnych kontekstach kulturowych.
Kryteria oceniania
Warunkiem zaliczenia pierwszego semestru (zaliczenie bez oceny) jest obecność na zajęciach i aktywny udział w dyskusjach. Zaliczenie drugiego semestru wiążę się z obecnością na zajęciach i aktywnym w nich uczestnictwie. Ewaluacja wiedzy odbywa się w oparciu o egzamin pisemny.
Literatura
Literatura podstawowa:
Arszyński M., Idea - pamięć - troska. Rola zabytków w przestrzeni społecznej i formy działań na rzecz ich zachowania od starożytności do połowy XX wieku, Malbork 2007.
Dettlof P., Odbudowa i restauracja zabytków architektury w Polsce w latach 1918-1930. Teoria i praktyka, Kraków 2003.
Doktryny i realizacje konserwatorskie w świetle doświadczeń krakowskich ostatnich 30 lat, B. Krasnowolski (red.), Kraków 2011.
Frycz J., Restauracja i konserwacja zabytków architektury w Polsce w latach 1795-1918, Warszawa 1975.
Krawczyk J., Kompromis i metoda – wybrane aspekty teorii konserwatorskich Aloisa Riegla i Cesare Brandiego, „Ochrona Zabytków”, 2009 nr 2, s. 64-74.
Rymaszewski B., Klucze ochrony zabytków w Polsce, Toruń 1992
Szmygin B., Kształtowanie koncepcji zabytku i doktryny konserwatorskiej w Polsce w XX wieku, Lublin 2000
Szmygin B., Współczesna doktryna konserwatorska: stan obecny i perspektywa rozwoju, [w:] Doktryny i realizacje konserwatorskie w świetle doświadczeń krakowskich ostatnich 30 lat, B. Krasnowolski (red.), Kraków 2011.
Zabytek i historia. Wokół problemów konserwacji i ochrony zabytków w XIX wieku. Antologia, P. Kosiewski, J. Krawczyk (red.), Warszawa 2007.
Literatura uzupełniająca:
Arszyński M., Konserwatorstwo jako dyscyplina akademicka [w:] Konserwator i zabytek, in memoriam Jerzego Remera, M. Gumkowska (red.), Warszawa 1991, s. 68-92.
Białostocki J., Historia sztuki i konserwatorstwo [w:] Konserwator i zabytek, in memoriam Jerzego Remera, M. Gumkowska (red.), Warszawa 1991, s. 22-28.
Kalinowski L., Max Dvořàk i jego metoda badań nad sztuką, Warszawa 1974.
Krawczyk J., Kryteria i metody wartościowania zabytków architektury [w:] Wartościowanie zabytków architektury, B. Szmygin (red.), Warszawa, Wilanów, Lublin 2013, s. 139-146.
Piwocki K., Pierwsza nowoczesna teoria sztuki. Poglądy Aloisa Riegla, Warszawa 1970.
Rouba B. J., Proces ochrony dóbr kultury, pojęcia, terminologia [w:] Ars longa vita brevis, Tradycyjne i nowoczesne metody badania dzieł sztuki, Materiały z sesji naukowej poświęconej pamięci Profesora Zbigniewa Brochwicza, Józef Flik (red.), Toruń 2003, s. 349-378.
Sztuka konserwacji i restauracji, Szmelter I., Jadzińska M. (red.), Warszawa, 2007, s. 128-133
Szmygin B., Doktryna konserwatorska a odbudowa zabytków: przykład historycznych miast, [w:] Postęp i nowoczesność w konserwacji zabytków: problemy, perspektywy, B. Szmygin (red.), Lublin 2005.
Tomaszewski A., Ku nowej filozofii dziedzictwa, Kraków 2012
Założenia systemu służb konserwatorskich w Polsce, Szmygin B. (red.), Warszawa, Lublin 2016
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: