Język łaciński OGO-HIS-LAT-1

Kurs ma na celu przekazanie studentom podstawowych informacji o języku łacińskim i ogólnej wiedzy o historii literatury łacińskiej oraz jej ewolucji na przestrzeni wieków, dostarczenie im wiedzy o pochodzeniu języka łacińskiego i wprowadzenie ich w terminologię łacińską niezbędną do zrozumienia prostych zdań (m.in. inskrypcji i sentencji mających związek z historią i dziedzictwem kulturowym). Studenci nauczą się poprawnie czytać w języku łacińskim i rozpoznawać podstawową strukturę zdania łacińskiego oraz tworzyć zbiory słownictwa tematycznego (pierwsza część słowniczka tematycznego związanego z historią i dziedzictwem kulturowym.
Szczegółowe cele zajęć to:
- przygotowanie studenta do czytania tekstów łacińskich z dziedziny historii, z naciskiem na sens (zrozumienie głównego tematu) i kontekst historyczno- kulturowy, a co za tym idzie traktowanie znajomości języka jako narzędzia dającego możliwość analizy tekstu i treści kontekstowych;
- zapoznanie studenta z narzędziami pozwalającymi na pracę z tekstem (podręczniki, kompendia gramatyczne, materiały własne prowadzącego, aplikacje internetowe, słowniki tradycyjne i elektroniczne) dla ogólnego i szczegółowego rozumienia tekstu;
- wzbudzenie zainteresowania łaciną; pokazanie powiązań między łaciną i innymi językami oraz związków między historią starożytną a historią nowożytną.
- umożliwienie dostępu do źródeł łacińskich jako klucza do zrozumienia wydarzeń historycznych na przestrzeni wieków.

W cyklu 2022/2023-Z:

1. Język łaciński –podstawowe informacje. Informacje ogólne: historia rozwoju j. łacińskiego, łacina jako przedmiot propedeutyczny, wpływ łaciny na inne języki. Alfabet, wymowa, iloczas i akcent w j. łacińskim. Budowa zdania pojedynczego: podmiot, orzeczenie, orzeczenie imienne, funkcje przypadków (podkreślenie dopełnienia bliższego), technika tłumaczenia zdań łacińskich. Wprowadzenie do koniugacji, nomenklatura koniugacyjna (modi, tempora, genera, personae, numeri), formy podstawowe czasownika.

2. Fleksja łacińska - czasownik
- podział na koniugacje;
- infinitivus, imperativus, indicativus praesentis activi,
- indicativus imperfecti activi, indicativus futuri I activi.
- czasownik esse i composita;

3. Fleksja łacińska – rzeczownik
- nomenklatura deklinacyjna (casus, genera, numeri);
- pytania o poszczególne przypadki, zakończenie gen. sing. jako cechy dystynktywnej poszczególnych deklinacji i podkreślenie tematu fleksyjnego;
- ogólny podział na deklinacje.
- deklinacja: I (rzeczownik i przymiotnik)
- pronomina: - pr.interrogativum; pr.personalia, pr.reflexivum i wyrażanie zwrotności w j. łacińskim.

4. Budowa, przekład zdania pojedynczego i składni ACI. Składnia accusativus cum infinitivo:
- istota składni (budowa, verbum regens, tłumaczenie);
- zaimki osobowe i zaimek zwrotny w składni A.C.I;
- accusativus duplex.

W cyklu 2024/2025-Z:

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2022/2023-Z:

Bożena Machowska-Jaros

W cyklu 2025/2026-Z:

Bogusława Frontczak

W cyklu 2024/2025-Z:

Bożena Machowska-Jaros

Efekty kształcenia

(H1aK_W09, H1aK_U09)
Wiedza
Student
1. widzi w tekście różnice między formami rzeczowników, przymiotników, czasowników, zaimków oraz przyimków;
2. identyfikuje formy fleksyjne i w związku z tym potrafi je wykorzystać, by zrozumieć ogólne treści przekładanego tekstu;
3. rozumie budowę zdania pojedynczego (rozpoznaje podmiot, orzeczenie, dopełnienie: bliższe i dalsze);
4. opanowuje pamięciowo wskazane przez prowadzącego w toku zajęć zakresy słownictwa (formy podstawowe – do 120 słów), związane kontekstowo z przekładanym tekstem.
5. zdobywa podstawową wiedzę pozwalającą mu dostrzec wyraźne związki między historią starożytną a historią nowożytną i wskazuje na możliwości porównania wydarzeń historycznych.
Umiejętności
Student
1. potrafi oszacować treść tekstu pod kątem prawdziwości zawartych w nim informacji (prawda/fałsz). Po usłyszeniu/przeczytaniu tekstu wie, jaka jest jego główna tematyka i czego on dotyczy;
2. posługuje się podstawowymi wiadomościami z fleksji i składni w celu zrozumienia prostych treści zawartych w tekstach (zdaniach) łacińskich (teksty z podręcznika, teksty własne prowadzącego, sentencje i wyrażenia łacińskie obecnie stosowane, proste inskrypcje);
3. posiada umiejętność przekładu na język polski pojedynczych zdań łacińskich, wykorzystując opanowane pamięciowo słownictwo i swoją ogólną wiedzę (np. szukając leksykalnych skojarzeń znaczeniowych w innych językach);
4. umie określać kontekst historyczno- kulturowy prezentowanych w tekście informacji, potrafi i chce je dodatkowo rozbudować, przeprowadzając indywidualną kwerendę, sięgając po dodatkowe opracowania i budując zakres własnej wiedzy z danego tematu związanego z szeroko pojętą historią i kulturą.

Kryteria oceniania

1. Ocenianie ciągłe przygotowania studenta do zajęć oraz jego pracy na zajęciach.
2. Obowiązek frekwencji: dopuszczalna jest dwukrotna nieusprawiedliwiona nieobecność na zajęciach; pozostałe nieobecności należy usprawiedliwić (usprawiedliwienie lekarskie, sądowe lub z uczelni). Więcej niż dwie nieobecności na zajęciach należy odpracować w ustalony z prowadzącym zajęcia sposób (przygotowanie dodatkowego zadania, odrabianie zajęć z inną grupą).
3. Sprawdziany (1–3 w ciągu semestru, trwające 45–90 minut, nie później niż dwa tygodnie przed planowanym zakończeniem zajęć.
4. Minimum konieczne do uzyskania oceny pozytywnej (dst) to 51% maksymalnej wartości punktowej pracy. W wypadku nieobecności na sprawdzianie student ma obowiązek zgłoszenia się do prowadzącego, by umówić się na zaliczanie materiału.
Ocena podsumowująca semestr jest oparta na ocenach uzyskanych z kolokwiów (⅔ oceny), przy czym bierze się pod uwagę finalne, czyli najlepsze oceny z poszczególnych kolokwiów, oraz na ocenie wynikającej z ciągłego oceniania pracy studenta na zajęciach (⅓ oceny).

Literatura

Lektury podstawowe:
1. Materiały własne
2. Aquilar M. L, Tarrega J., Via Latina De lingua Latina et vita Romanorum
3. Awianowicz B., Język łaciński z elementami epigrafiki i numizmatyki rzymskiejLektury podstawowe:
I. Materiały własne prowadzącego (w tym tworzenie materiałów dydaktycznych, np. skryptów i zestawień tematycznych, na platformach takich jak Teams, Moodle).
II. Do wyboru treści z poniższych podręczników:
1. Aguilar M. L., Tarrega J.; Via Latina. De lingua et vita Romanorum, Granada: Cultura Classica 2022.
2. Awianowicz B., Język łaciński z elementami epigrafiki i numizmatyki rzymskiej, Toruń: Wydawnictwo Literat 2006.
3. Jurewicz O., Winniczuk L., Żuławska J.; Język łaciński. Podręcznik dla lektoratów szkół wyższych, Warszawa: PWN, wyd. 16, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1994 (lub inne wydanie).
4. Orberg H. H., Lingua Latina per se illustrata. Pars prima: Familia Romana, Grenaa: Domus Latina 2007.
5. Ryba J., Wolanin E., Klęczar A., Homo Romanus, część I, Kraków: Wydawnictwo Draco 2017.
6. Ter-Grigorian N., Disco linguam Latinam. Podręcznik języka łacińskiego, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego 2007.
7. Wilczyński S., Zarych T., Rudimenta Latinitatis, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2011 (lub inne wydania).
8. Wilczyński S., Pobiedzińska E., Jaworska A., Porta Latina nova, Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN 2012.
9. Winniczuk L., Lingua Latina. Łacina bez pomocy Orbiliusza, Warszawa: Wydawnictwo PWN 1975.
Lektury uzupełniające:
Jougan A., Słownik kościelny łacińsko-polski, Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej 1992 (lub inne wydania).
Korpanty J., Mały słownik łacińsko-polski, Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN 2001.
Sondel J., Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, Kraków: Universitas 2001.
Samolewicz Z, Sołtysik T., Składnia łacińska, Bydgoszcz: Homini 2000.
Wielewski M., Krótka gramatyka języka łacińskiego, Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1978 (i późniejsze).
Wikarjak J., Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1979 (lub inne wydania).
Słowniki elektroniczne i aplikacje typu: Glosbe, Whitaker’s Words Online.

4. Jurewicz O., Winniczuk L., Żuławska J.; Język łaciński, podręcznik dla lektoratów szkół wyższych
5. Katolo A. J., Podręcznik łaciny kościelnej
6. Kalinkowski S., Scire Latine, podręcznik dla alumnów i studentów teologii
7. Małunowiczówna L., Roma Christiana, podręcznik łaciny chrześcijańskiej
8. Norajr Ter- Grigorian, Disco linguam Latinam, podręcznik języka łacińskiego
9. Orberg H. H., Lingua Latina per se illustrata
10. Pobiedzińska E., Jaworska A., Wilczyński S.; Porta Latina
11. Rominkiewicz J, Żeber I., Podstawy języka łacińskiego dla studentów prawa
12. Sajovic M., Evagrius Magister Scholae Latinae
13. Salamonowicz- Górska I., Język łaciński dla teologów
14. Ryba J., Wolanin E., Klęczar A., Homo Romanus, cz. I i II
15. Wilczyński S., Zarych T., Rudimenta Latinitatis
16. Winniczuk L., Lingua Latina, Łacina bez pomocy Orbiliusza
17. Wojtczak J. A., Fides et litterae, język łaciński dla uczniów szkół katolickich, studentów i alumnów
Lektury uzupełniające:
1. Sondel J., Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, Kraków 2001
2. Jougan A., Słownik kościelny łacińsko-polski, Poznań-Warszawa-Lublin 1958
3. Korpanty J., Słownik łacińsko-polski, Warszawa 2001
4. Wikarjak J., Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Warszawa 1979
5. Samolewicz Z., Sołtysik T., Składnia łacińska, Bydgoszcz 2000
6. Wielewski M., Krótka gramatyka języka łacińskiego, Warszawa 1978 (i późniejsze)

W cyklu 2022/2023-Z:

Lektury podstawowe:
1. Materiały własne
2. Awianowicz B., Język łaciński z elementami epigrafiki i numizmatyki rzymskiej
3. Jurewicz O., Winniczuk L., Żuławska J.; Język łaciński, podręcznik dla lektoratów szkół wyższych
4. Kalinkowski S., Scire Latine, podręcznik dla alumnów i studentów teologii
5. Małunowiczówna L., Roma Christiana, podręcznik łaciny chrześcijańskiej
6. Norajr Ter- Grigorian, Disco linguam Latinam, podręcznik języka łacińskiego
7. Orberg H. H., Lingua Latina per se illustrata
8. Pobiedzińska E., Jaworska A., Wilczyński S.; Porta Latina
9. Rominkiewicz J, Żeber I., Podstawy języka łacińskiego dla studentów prawa
10. Salamonowicz- Górska I., Język łaciński dla teologów
11. Ryba J., Wolanin E., Klęczar A., Homo Romanus, cz. I i II
12. Wilczyński S., Zarych T., Rudimenta Latinitatis
13. Winniczuk L., Lingua Latina, Łacina bez pomocy Orbiliusza
14. Wojtczak J. A., Fides et litterae, język łaciński dla uczniów szkół katolickich, studentów i alumnów

Lektury uzupełniające:
Sondel J., Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, Kraków 2001
Jougan A., Słownik kościelny łacińsko-polski, Poznań-Warszawa-Lublin 1958
Korpanty J., Słownik łacińsko-polski, Warszawa 2001
Wikarjak J., Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Warszawa 1979
Samolewicz Z, Sołtysik T., Składnia łacińska, Bydgoszcz 2000
Wielewski M., Krótka gramatyka języka łacińskiego, Warszawa 1978 (i późniejsze)

W cyklu 2024/2025-Z:

Lektury podstawowe:
1. Materiały własne
2. Aquilar M. L, Tarrega J., Via Latina De lingua Latina et vita Romanorum
3. Awianowicz B., Język łaciński z elementami epigrafiki i numizmatyki rzymskiej
4. Jurewicz O., Winniczuk L., Żuławska J.; Język łaciński, podręcznik dla lektoratów szkół wyższych
5. Katolo A. J., Podręcznik łaciny kościelnej
6. Kalinkowski S., Scire Latine, podręcznik dla alumnów i studentów teologii
7. Małunowiczówna L., Roma Christiana, podręcznik łaciny chrześcijańskiej
8. Norajr Ter- Grigorian, Disco linguam Latinam, podręcznik języka łacińskiego
9. Orberg H. H., Lingua Latina per se illustrata
10. Pobiedzińska E., Jaworska A., Wilczyński S.; Porta Latina
11. Rominkiewicz J, Żeber I., Podstawy języka łacińskiego dla studentów prawa
12. Sajovic M., Evagrius Magister Scholae Latinae
13. Salamonowicz- Górska I., Język łaciński dla teologów
14. Ryba J., Wolanin E., Klęczar A., Homo Romanus, cz. I i II
15. Wilczyński S., Zarych T., Rudimenta Latinitatis
16. Winniczuk L., Lingua Latina, Łacina bez pomocy Orbiliusza
17. Wojtczak J. A., Fides et litterae, język łaciński dla uczniów szkół katolickich, studentów i alumnów
Lektury uzupełniające:
1. Sondel J., Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, Kraków 2001
2. Jougan A., Słownik kościelny łacińsko-polski, Poznań-Warszawa-Lublin 1958
3. Korpanty J., Słownik łacińsko-polski, Warszawa 2001
4. Wikarjak J., Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Warszawa 1979
5. Samolewicz Z., Sołtysik T., Składnia łacińska, Bydgoszcz 2000
6. Wielewski M., Krótka gramatyka języka łacińskiego, Warszawa 1978 (i późniejsze)

W cyklu 2025/2026-Z:

Lektury podstawowe:
I. Materiały własne prowadzącego (w tym tworzenie materiałów dydaktycznych, np. skryptów i zestawień tematycznych, na platformach takich jak Teams, Moodle).
II. Do wyboru treści z poniższych podręczników:
1. Aguilar M. L., Tarrega J.; Via Latina. De lingua et vita Romanorum, Granada: Cultura Classica 2022.
2. Awianowicz B., Język łaciński z elementami epigrafiki i numizmatyki rzymskiej, Toruń: Wydawnictwo Literat 2006.
3. Jurewicz O., Winniczuk L., Żuławska J.; Język łaciński. Podręcznik dla lektoratów szkół wyższych, Warszawa: PWN, wyd. 16, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1994 (lub inne wydanie).
4. Orberg H. H., Lingua Latina per se illustrata. Pars prima: Familia Romana, Grenaa: Domus Latina 2007.
5. Ryba J., Wolanin E., Klęczar A., Homo Romanus, część I, Kraków: Wydawnictwo Draco 2017.
6. Ter-Grigorian N., Disco linguam Latinam. Podręcznik języka łacińskiego, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego 2007.
7. Wilczyński S., Zarych T., Rudimenta Latinitatis, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2011 (lub inne wydania).
8. Wilczyński S., Pobiedzińska E., Jaworska A., Porta Latina nova, Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN 2012.
9. Winniczuk L., Lingua Latina. Łacina bez pomocy Orbiliusza, Warszawa: Wydawnictwo PWN 1975.
Lektury uzupełniające:
Jougan A., Słownik kościelny łacińsko-polski, Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej 1992 (lub inne wydania).
Korpanty J., Mały słownik łacińsko-polski, Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN 2001.
Sondel J., Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, Kraków: Universitas 2001.
Samolewicz Z, Sołtysik T., Składnia łacińska, Bydgoszcz: Homini 2000.
Wielewski M., Krótka gramatyka języka łacińskiego, Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1978 (i późniejsze).
Wikarjak J., Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1979 (lub inne wydania).
Słowniki elektroniczne i aplikacje typu: Glosbe, Whitaker’s Words Online.

Uwagi

W cyklu 2022/2023-Z:

Średnia liczba godzin pracy studenta
st. stacjonarne
Godziny kontaktowe np. konwersatorium, wykład 25-30 godzin
Konsultacje 5 godzin
Przygotowanie się do zajęć, lektury 25 godzin
Przygotowanie się do egzaminu 0 godzin
Przygotowanie referatu, eseju, prezentacji 0 godzin
Inne formy 0-5 godzin
Razem 60 godzin

W cyklu 2024/2025-Z:

W cyklu 2025/2026-Z:

Obciążenie studenta pracą (całkowity nakład pracy studenta potrzebny do osiągnięcia efektów w godzinach oraz punktach ECTS (1 pkt ECTS odpowiada 25–30 godzinom pracy studenta z udziałem nauczyciela oraz bez udziału nauczyciela).
Forma aktywności studenta – średnia liczba godzin pracy studenta
Godziny kontaktowe wynikające z planu – 30 godzin.
Pozostałe godziny kontaktowe – 5 godzin.
Przygotowanie się do zajęć, lektury – 15 godzin.
Praca własna studenta – 10 godzin.
Część zajęć może być prowadzona w sposób zdalny (synchronicznie lub asynchronicznie).

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu OGO-HIS-LAT-1 w USOSweb