Filozofia kultury i cywilizacji SCYW-SL>FiloKult
Student zostanie zapoznany z podstawową terminologią właściwą filozofii kultury i cywilizacji. W zakresie wymaganym przez przedmiot wykładu zostanie również zapoznany z podstawową terminologią filozoficzną z zakresu metafizyki, ontologii i epistemologii.
W ramach prezentacji historycznej omówione zostaną niesproblematyzowane jeszcze szczegółowo ujęcia kwestii kultury i cywilizacji – począwszy od Platona i Arystotelesa, przez Cycerona, stoików, św. Augustyna, św. Tomasza z Akwinu, empirystów brytyjskich, Immanuela Kanta i wybranych przedstawicieli szkół neokantowskich, Jana Jakuba Rousseau, Karola Marksa i Fryderyka Engelsa, po szkołę fenomenologiczną, egzystencjalizm i postmodernizm. W ramach tej prezentacji będą omawiane podstawowe zagadnienia pozwalające studentowi na zrozumienie miejsca refleksji nad kulturą i cywilizacją w myśli europejskiej oraz na dostrzeżenia zmian paradygmatu myślenia o kulturze i cywilizacji na przestrzeni wieków.
Kolejno omówione zostaną wybrane współczesne stanowiska w filozofii kultury i cywilizacji, m.in. ujęcie darwinistyczne, neomarksistowskie, neotomistyczne/tomistyczne, feministyczne, genderowe i inne ujęcia alternatywne.
Następnie zostanie omówiona ontologia, metafizyka i epistemologia od strony ich miejsca w praktycznym badaniu kul-tury jako przedmiotu refleksji (tj. kultury jako takiej). W tym punkcie wykładu będziemy opierać się na wypracowanej w ramach Katedry Filozofii Kultury Wydziału Filozoficznego UPJPII metodzie: ontologii realistycznej.
Kolejno studenci zostaną zapoznani z antropologicznymi i aksjologicznym aspektami filozoficznej refleksji nad kulturą.
Wykład zakończy się krytycznym omówieniem współczesnych stanowisk filozoficznych w refleksji nad kulturą i cywilizacją, zarysowaniem perspektywy rozwoju tej dyscypliny filozoficznej, a także podsumowaniem zaprezentowanego w takcie całego semestru materiału.
Tryb zajęć
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
• [SC1pK_W05] opisuje rolę człowieka w świecie naturalnym, w świecie wytworów ludzkich oraz w relacjach międzyosobowych
• [SC1pK_W09] opisuje wybrane historyczne i współczesne teorie kultury oraz cywilizacji, różnice między kulturą a cywilizacją obecne w wybranych ujęciach teoretycznych; rozpoznaje wybrane paradygmaty nauki o cywilizacji oraz badań kulturowych
• [SC1pK_W12] charakteryzuje trudności związane z wybranymi teoriami i ujęciami kultury oraz cywilizacji, trudności wynikające z traktowania kultury i cywilizacji jako podmiotu lub podmiotu cech
• [SC1pK_W13] streszcza historię filozoficznej refleksji nad kulturą i cywilizacją; tłumaczy wybra-ną specjalistyczną terminologię z zakresu filozofii kultury i cywilizacji; identyfikuje wybrane współczesne spory na gruncie filozofii kultury i cywilizacji; prezentuje zagadnienia związane z metafizyką, ontologią i epistemologią kultury i cywilizacji; opisuje miejsce filozofii kultury i cy-wilizacji w kontekście pozostałych nauk, w kontekście społecznym oraz w kontekście praktycz-nego wykorzystania wiedzy z tego zakresu
• [SC1pK_W33] identyfikuje uwarunkowania ekonomiczne i społeczne wpływające na sytuację ży-ciową poszczególnych ludzi; charakteryzuje wybrane współczesne spory egzystencjalne i świa-topoglądowe; wskazuje wzajemne wpływy sfery ekonomicznej, religijnej, światopoglądowej, fi-lozoficznej i cywilizacyjnej
• [SC1pK_K09] przyjmuje pozycję lidera społecznego i inspiruje swoją postawą ludzi, z którymi się styka; podejmuje niezbędne działania, aby stawać się wzorem dla innych w życiu zawodowym i pozazawodowym
Kryteria oceniania
• egzamin ustny przeprowadzany w trzy-, cztero- lub pięciosobowych grupach. Podczas egzaminu każdy ze studentów otrzyma trzy pytania (dwa z treści wykładu i jedno ze znajomości lektur wskazanych w sylabusie jako obowiązkowe). Podczas odpowiedzi na każde z pytań będą brane pod uwagę: 1. merytoryczny poziom wypowiedzi; 2. forma odpowiedzi (logiczność, płynność, treściwość); 3. poziom opanowania i posługiwania się terminologią fachową; 4. umiejętność łącznia ze sobą posiadanych informacji. Opanowanie wszystkich podstawowych danych merytorycznych oraz spełnienie warunków 2-4 na poziomie wykraczającym ponad poziom szkoły średniej kwalifikuje studenta do otrzymania oceny dostatecznej (3.0). Wykazanie się wiedzą ponadpodstawową w zakresie przedmiotu oraz wykraczające ponad przyjętą przeciętną zrealizowanie warunków 2-4 kwalifikuje studenta do otrzymania oceny dobrej (4.0). Wykazanie się wiedzą wykraczającą w sposób znaczny poza poziom podstawowy oraz wykraczające znacznie ponad przeciętną zrealizowanie warunków 2-4 kwalifikuje studenta do otrzymania oceny bardzo dobrej (5.0).
• warunkiem przeprowadzenia egzaminu dla danej grupy jest przedstawienie krótkiej prezentacji audiowizualnej (maksymalnie 5 minut), która wskaże, że zdająca grupa uczyła się wspólnie, podzieliła się materiałami do nauki w taki sposób, że za opracowanie materiałów do nauki, a następnie za „bycie specjalistą” w określonej tematyce była odpowiedzialna dana osoba. Ewidentny brak zaangażowania (widoczny bądź na prezentacji bądź przez ewidentnie słabo przygotowanych przez nią współzdających) którejś z osób w proces przyjmowania pozycji li-dera i w proces nauki skutkuje obniżeniem oceny tej osobie.
• termin egzaminu ustnego zostanie ustalony ze studentami najpóźniej na miesiąc przed rozpoczęciem sesji. Jeśli z jakichś względów nastąpi konieczność zmiany tego terminu, to będzie to termin nie wcześniejszy od uprzednio ustalonego.
• na prośbę studentów prowadzący może wyznaczyć fakultatywny termin „zerowy”.
• każdy student może podejść do egzaminu dwukrotnie, o ile ocena uzyskana w terminie pierwszym nie jest pozytywna.
• warunkiem przystąpienia do egzaminu jest uczestnictwo w wykładach (dopuszczalne są dwie nieobecności, a każdą kolejną nieobecność należy zaliczyć na dyżurze prowadzącego zajęcia).
Praktyki zawodowe
nie dotyczy
Literatura
1. Geertz, C., Interpretacja kultur, Kraków 2005.
2. Jan Paweł II, Kultura jest właściwym sposobem istnienia i bytowania człowieka, Paryż 1980.
3. Rosińska, Z, Michalik J (red.), Co to jest filozofia kultury, Warszawa 2006.
4. Bagby, P., Kultura i historia, Warszawa 1975.
5. Cassirer, E. (2011). Logika nauk o kulturze. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
6. Działoszyński, B. (2018). Cywilizacja. Szkice z dziejów pojęcia w XVIII i XIX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
7. Harris, M., Theories of culture in postmodern times, Walnut Creek 1999.
8. Konersmann, R. (2009). Filozofia kultury: wprowadzenie. Warszawa: Oficyna Naukowa.
9. Petryszak, K. (2021). Ontologia kultury. Badania nad kulturą w oparciu o zmodyfikowaną ontologię Romana Ingardena. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie.
10. Reykowski, J., Bielecki, T., Dylematy współczesnej cywilizacji a natura człowieka, Poznań 1997.
11. Simmel, G. (2007). Filozofia kultury: wybór esejów. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
12. Szachaj, A., Relatywizm i fundamentalizm oraz inne szkice z filozofii kultury i polityki, Toruń 2008.
Zakres lektur podstawowych zostanie ustalony podczas wykłądu.
Literatura dodatkowa będzie podawana w trakcie wykładu.
Uwagi
|
W cyklu 2025/2026-Z:
Na zajęciach obowiązuje zakaz: Obecność na zajęciach jest obowiązkowa (dwie nieobecności są dopuszczalne). Obciążenie studenta pracą: |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: