Wstęp do filozofii człowieka SCYW-SL>WstępCzł

Podczas 30 godzin zajęć student poznaje nie tylko podstawowe instrumentarium antropologiczne, lecz równocześnie ma możliwość okrycia głównych koncepcji filozoficznych człowieka w kontekście filozofii Starego Kontynentu. Rozpoznanie to dokonuje się na bazie analizy i egzegezy wybranych fragmentów dzieł filozoficznych, od starożytności począwszy, na współczesnej filozofii skończywszy. W założeniu prowadzącego przedmiot, wielokierunkowa analiza i interpretacja wybranych tekstów filozoficznych chroni uczestników zajęć przed jednostronną, to znaczy redukcjonistyczną perspektywą rozumienia człowieka. W szczególności wyeksponowany jest zarówno niezgłębialny charakter istnienia człowieka jak i metafizyczno-dramatyczny sens ludzkiej egzystencji.
Dzięki specjalnie dobranym ćwiczeniom prowadzonym tak podczas zajęć, jak też jako zadania domowe, studenci zostaną uwrażliwieni na sposoby rozpoznawania osoby w drugim człowieku, a także nabędą umiejętności rozpoznawania obiektywnego dobra drugiej osoby. Ponadto zdobędą umiejętności pozwalające na ochronę przed widzeniem człowieka i podejściem do niego w pryzmacie redukcjonizmu antropologicznego.
Zajęcia od strony tematycznej oraz od strony metod ćwiczeniowych dzielą się na dwie części. W części pierwszej studenci zostaną zapoznani z podstawowymi informacjami na temat filozofii człowieka na podstawie lektury i analizy tekstów filozoficznych oraz innych, przygotowanych przez prowadzącego tekstów kultury. Część druga będzie poświęcona praktycznym ćwiczeniom pozwalającym na podstawie wybranych przez prowadzącego tekstów kultury oraz doświadczeń własnych uczestników zajęć, jak też dzięki odpowiednim ćwiczeniom w grupach, na nabycie zarówno umiejętności adekwatnego rozpoznania osoby, właściwego do niej podejścia/właściwej odpowiedzi na obecność osoby, rozpoznania jej obiektywnego dobra, jak również nabycia podstawowych sposobów interakcji z drugą osobą ze względu na nią samą.
1.Terminologia podstawowa z zakresu filozofii człowieka, metafizyki oraz epistemologii wymagana dla zrozumienia omawianych tematów oraz wybrane narzędzia badawcze (refleksja, analiza, hermeneutyka) filozofii człowieka. (Wykład)

2. Filozoficzne źródła współczesnych koncepcji rozumienia człowieka, Część I: Platon, Arystoteles. (Dyskusja).

3. Filozoficzne źródła współczesnych koncepcji rozumienia człowieka, Część II: św. Augustyn, św. Tomasz. (Dyskusja)

4. Filozoficzne źródła współczesnych koncepcji rozumienia człowieka, Część III: Kartezjusz, Kant. (Dyskusja)

5. Rodowody rozumienia człowieka jako osoby. Wykład.

6. Współczesne spory o rozumienie osoby w świetle problematyki redukcjonizmu antropologicznego i ich możliwe konsekwencje w międzyludzkich relacjach. Część I. Comte, Feuerbach, Marks. (Dyskusja)

7. Współczesne spory o rozumienie osoby w świetle problematyki redukcjonizmu antropologicznego i ich możliwe konsekwencje w codziennym życiu człowieka. Część II. Singer (Peter), Parfit, Engelhardt. (Dyskusja)

8. Problematyka słowa jako klucz do rozumienia międzyludzkich relacji. Część I: Arystoteles, Heidegger, Ebner, Buber.

9. Problematyka słowa jako klucz do rozumienia międzyludzkich relacji. Część II: analiza i stanowisko studentów – uczestników ćwiczeń.

10. Problematyka czynu/działania jako klucz do rozumienia międzyludzkich relacji. Część I: Gehlen – klasyczna antropologia filozoficzna, Wojtyła – antropologia adekwatna.

11. Problematyka czynu/działania jako klucz do rozumienia międzyludzkich relacji. Część II: analiza i stanowisko studentów – uczestników ćwiczeń.

12. Józefa Tischnera filozofia dobra i wolności jako fundament respektowania normy personalistycznej. (Dyskusja).

13. Praca jako rozmowa. Aksjologiczne horyzonty ludzkiej pracy: analiza i stanowisko studentów – uczestników ćwiczeń.

14. Wokół rozumienia ludzkiej godności: Pico della Mirandola, Kant, Tischner. (Dyskusja)

15. W stronę człowieka przyszłości: informatyzacja i digitalizacja stosunków jako problem antropologiczny. (Dyskusja)

Literatura podstawowa:
1. Arystoteles, Polityka, przeł. Ludwik Piotrowicz, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, ks. I, 1253a, s. 27.
2. Augustyn, św., Wyznania, przeł. Zygmunt Kubiak, Warszawa: Pax, 1982, księga I, 1–5, s. 5–8.
3. Buber, Martin, Problem człowieka, przeł. i wstęp Jan Doktór, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993, s. 43–49, 87–93.
4. Comte, Auguste, Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej. Rozprawa o całokształcie pozytywizmu, tłum. Barbara Skarga, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1973, „Biblioteka Klasyków Filozofii”, s. 15–22.
5. Descartes, René (Kartezjusz), Rozprawa o metodzie, tłum. Tadeusz Boy-Żeleński, Warszawa: PIW, 1980, s. 60–63.
6. Feuerbach, Ludwig, Istota chrześcijaństwa, tłum. Adam Landman, Warszawa: PWN, 1959, „Biblioteka Klasyków Filozofii”, s. 87(A), 434–435(B); Wykłady o istocie religii, tłum. Eryk Skowron, Tadeusz Witwicki, Warszawa: PWN, 1953, „Biblioteka Klasyków Filozofii”, s. 308–318.
7. Kant, Immanuel, Krytyka czystego rozumu, tłum. Roman Ingarden, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1957, t. 2, s. 373–375, 377–378; Krytyka praktycznego rozumu, tłum. Jerzy Gałecki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1984, s. 201–205.
8. Engels, Fryderyk, Dzieła, t. 2, tłum. K. Jażdżewski, T. Zabłudowski, Warszawa: Książka i Wiedza, 1949, s. 384 (K. Marks, „Tezy o Feuerbachu”).
9. Platon, Fedon, tłum. Ryszard Legutko, Kraków: Znak, 1995, 69e–77a, 79a–80b, 85e–86e, 91c–95a.
10. Singer, Peter, Wyzwolenie zwierząt, tłum. Anna Alichniewicz, Anna Szczęsna, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2004
11. Tischner, Józef, Myślenie według wartości, Kraków: Znak, 2000, s. 477–493.
13. Tomasz z Akwinu, św., Traktat o człowieku (Summa theologiae I, q. 75–89), przeł. i oprac. Stefan Świeżawski, Kęty: Wydawnictwo Antyk, 1998, „Biblioteka Europejska”, s. 85–97 (kwestia 76).
14. Wojtyła, Karol, Osoba i czyn, Kraków: Polskie Towarzystwo Teologiczne, 1969, s. 5–17.

Efekty uczenia się:

SC1pK_W03 - prezentuje ogólne zagadnienia i wyjaśnia terminologię z zakresu antropologii filozoficznej; w szczególności tłumaczy rolę antropologii adekwatnej, filozofii dialogu oraz zna i rozumie niebezpieczeństwa redukcjonizmu antropologicznego, fundamentalne dla metafizyki i epistemologii terminy pomagające ukształtować widzenie i podejście do osoby ludzkiej; określa miejsce filozoficznych badań nad człowiekiem w kon-tekście pozostałych nauk, w kontekście społecznym oraz w kontekście praktycznego wykorzystania wiedzy z tego zakresu

SC1pK_W04 - przedstawia zależności między opartym na wiedzy filozoficznej oraz antropologicznej obrazem człowieka a sposobem komunikowania się z innymi

SC1pK_W05 – opisuje rolę człowieka w świecie naturalnym, w świecie wytworów ludzkich oraz w relacjach międzyosobowych

SC1pK_W31 - przedstawia zasady etyczne dotyczące poszanowania drugiego człowieka, jego uczuć, poglądów i celów, własnej osoby, własnych uczuć, poglądów i celów; wyjaśnia normotwórczą rolę osoby ludzkiej; identyfikuje potrzebę każdego człowieka do bycia szanowanym, właściwie wynagradzanym za wykonaną pracę, do życia w pokoju, do samorealizacji, do samostanowienia o sobie, do wolności słowa i sumienia, do życia we wspólnocie, do bycia wysłuchanym; wskazuje możność dążenia każdego człowieka do prawdy

SC1pK_W33 - identyfikuje uwarunkowania ekonomiczne i społeczne wpływające na sytuację życiową poszczególnych ludzi; charakteryzuje wybrane współczesne spory egzystencjalne i światopoglądowe; wskazuje wzajemne wpływy sfery ekonomicznej, religijnej, światopoglądowej, filozoficznej i cywilizacyjnej

SC1pK_U01 - wykorzystuje wiedzę teoretyczną z zakresu filozofii człowieka oraz powiązanych z nią dziedzin w celu analizy przyczyn i przebiegu procesów cywilizacyjnych, zachowania jednostek oraz zjawisk zachodzących w społeczeństwie

SC1pK_U22 - odnosi się z szacunkiem i szanuje osobę ludzką niezależnie od jej przynależności cywilizacyjnej zgodnie ze wskazaniami normy personalistycznej

SC1pK_U24 - stosuje środki zapobiegające relatywizmowi poznawczemu i światopoglądowemu

SC1pK_U26 - bierze pod uwagę własne ograniczenia, ograniczenia własnej cywilizacji oraz własnego języka obecne podczas badania i współdziałania z przedstawicielami innych cywilizacji, jak również bierze pod uwagę ograniczenia innych ludzi, ich cywilizacji oraz ich języka

SC1pK_U27 - domaga się szacunku dla prawdy

SC1pK_K01 - dostrzega potrzebę uczenia się przez całe życie; potrafi inspirować i organizować proces uczenia się innych osób

SC1pK_K04 - utożsamia się z wartościami, celami i zadaniami realizowanymi w swoim życiu zawodowym, ma rozwiniętą wrażliwość na drugiego człowieka i jego potrzeby, odznacza się rzetelnością, rozwagą, dojrzałością i zaangażowaniem w projektowaniu, planowaniu i realizowaniu działań na gruncie integracji i dialogu między-cywilizacyjnego

SC1pK_K05 - jest przekonany o konieczności i wadze przestrzegania ogólnych zasad etyki zawodowej; podejmuje refleksję na tematy związane z etyką działania; zachowuje otwartość na problemy moralne
i dylematy etyczne związane z własną i cudzą pracą oraz postępowaniem

SC1pK_K06 - jest wrażliwy na problemy komunikacyjne, osobowe oraz cywilizacyjne; podejmuje dialog i współpracę z otoczeniem – w tym z osobami niebędącymi specjalistami w danej dziedzinie; aktywnie uczestniczy w grupach i organizacjach realizujących działania wspomagające porozumienie na gruncie międzycywilizacyjnym

SC1pK_K07 - okazuje szacunek wobec osoby oraz troskę o jej obiektywne dobro; dąży do zrozumienia i akceptacji wobec drugiego człowieka, którego traktuje podmiotowo

Metody dydaktyczne:

• analiza i interpretacja tekstu
• dyskusja problemowa
• praca w grupach w trakcie zajęć
• praca w grupach poza zajęciami
• praca indywidualna w trakcie zajęć nad zadanymi zagadnieniami (analiza wybranych zagadnień, realizacja zadanych ćwiczeń praktycznych)
• materiały audiowizualne
• prezentacje syntetyzujące
• materialne artefakty służące obrazowaniu omawianych treści
• obserwacja oraz obserwacja uczestnicząca (w ograniczonych zakresach)

Metody i kryteria oceniania:

1. ocenianie ciągłe przez cały czas trwania zajęć (w tym aktywny udział w prowadzonych podczas zajęć pracach, dyskusjach itd. oraz ogólne przygotowanie do zajęć (np. znajomość tekstu)).
2. praca w grupach podczas zajęć (przyjmowanie wyznaczonej roli, zaangażowanie w pracę całej grupy itd.)
3. praca w grupach w ramach przygotowania prezentacji i przeprowadzenia ćwiczeń poza zajęciami
4. dopuszczalne są dwie nieobecności, które nie wymagają dodatkowego nakładu pracy studenta w ramach ich odrobienia. Każda kolejna nieobecność wymaga zaliczenia materiału będącego przedmiotem zajęć podczas dyżuru prowadzącego przedmiot. Niedopuszczalna (poza uzasadnionymi wypadkami losowymi) jest nieobecność studenta w terminie, gdy grupa, której jest członkiem miała przygotować prezentację na zajęcia.
5. warunkami uzyskania zaliczenia z oceną są: obecność i indywidualny aktywny udział w zajęciach (20% oceny), aktywny udział w pracach grupowych (grupy organizowane podczas zajęć na potrzeby ćwiczeń danych umiejętności) (20% oceny) oraz praca w grupach w ramach przygotowania przez daną grupę prezentacji (20% oceny), kolokwium końcowe sprawdzające znajomość zagadnień poruszanych w trakcie zajęć (40% oceny). Niezaliczenie otrzymane za pracę w grupach w ramach przygotowania przez daną grupę prezentacji skutkuje niemożnością uzyskania pozytywnej oceny końcowej z przedmiotu.
6. wszelkie sytuacje losowe uniemożliwiające uczestnictwo w zajęciach będą rozwiązywane indywidualnie i muszą być zgłaszane bezpośrednio po ich wystąpieniu.
7. zaliczenie na ocenę w formie odpowiedzi ustnej przeprowadzane indywidualnie lub w maksymalnie trzyosobowych grupach. Podczas zaliczenia każdy ze studentów otrzyma trzy pytania (dwa z treści poruszanych na ćwiczeniach i jedno ze znajomości lektur wskazanych w sylabusie jako obowiązkowe). Podczas odpowiedzi na każde z pytań będą brane pod uwagę: 1. merytoryczny poziom wypowiedzi; 2. forma odpowiedzi (logiczność, płynność, treściwość); 3. poziom opanowania i posługiwania się terminologią fachową; 4. umiejętność łącznia ze sobą posiadanych informacji. Opanowanie wszystkich podstawowych danych merytorycznych oraz spełnienie warunków 2-4 na poziomie wykraczającym ponad poziom szkoły średniej kwalifikuje studenta do otrzymania oceny dostatecznej (3.0). Wykazanie się wiedzą ponadpodstawową w zakresie przedmiotu oraz wykraczające ponad przyjętą przeciętną zrealizowanie warunków 2-4 kwalifikuje studenta do otrzymania oceny dobrej (4.0). Wykazanie się wiedzą wykraczającą w sposób znaczny poza poziom podstawowy oraz wykraczające znacznie ponad przeciętną zrealizowanie warunków 2-4 kwalifikuje studenta do otrzymania oceny bardzo dobrej (5.0).
Od studenta wymagana jest znajomość tekstów kultury na poziomie szkoły średniej oraz zagadnień historycznych na poziomie szkoły średniej.

Obciążenie studenta pracą:
Forma aktywności studenta Średnia liczba godzin pracy studenta .
st. stacjonarne
Godziny kontaktowe wynikające z planu studiów 30 godzin
Przygotowanie się do zajęć, lektury 30 godzin
Przygotowanie się do zaliczenia/egzaminu 25 godzin
Przygotowanie referatu, eseju, prezentacji … godzin
Inne formy … godzin
Razem 85 godzin .
Sposób określenia liczby punktów ECTS:
1 punkt ECTS odpowiada 25–30 godzinom pracy studenta z udziałem oraz bez udziału nauczyciela akademickiego lub innej osoby prowadzącej zajęcia