Filozofia człowieka T-KAP-AFI>filczł-1

Wykład pokazuje, że refleksja nad człowiekiem jest wpisana w całą tradycję filozofii europejskiej i stanowi jej centralny punkt odniesienia. Już pytania Kanta – „Co mogę wiedzieć? Co powinienem czynić? Czego mogę się spodziewać? Kim jest człowiek?” – wyznaczyły kierunek antropologii filozoficznej, a myśl Schellinga podkreślała konieczność uświadamiania człowiekowi jego istoty, aby mógł zrozumieć, kim powinien być. W chrześcijaństwie pytanie to zyskuje szczególny wymiar: człowiek jawi się jako obraz i podobieństwo Boga, byt powołany do życia w wolności, odpowiedzialności i relacji. Biblia ukazuje jego wyjątkową pozycję w świecie, ale zarazem ograniczoność i dramat rozdarcia między dobrem a złem. Wydarzenie Chrystusa nadaje tej wizji nową perspektywę – w Nim objawia się pełnia człowieczeństwa, zdolność do przezwyciężenia śmierci i fundament niezbywalnej godności osoby. Chrześcijański humanizm wyrasta więc z dwóch źródeł: tradycji filozoficznej i doświadczenia religijnego, tworząc syntezę, w której człowiek jest nie tylko częścią świata, ale istotą otwartą na transcendencję.
Plan wykładu:
Część I. Wprowadzenie i źródła antropologii filozoficznej
1. Wprowadzenie do filozofii człowieka – przedmiot i metody antropologii filozoficznej. (2h)
2. Prehistoria pytania antropologicznego – dramat bezdomności i zadomowienia, Arystoteles i Augustyn. (2h)
3. Grecka wizja człowieka – Platon, Arystoteles, hellenistyczne inspiracje. (2h)
4. Chrześcijańskie początki refleksji antropologicznej – Biblia i Ojcowie Kościoła. (2h)
Część II. Klasyczne ujęcia antropologii chrześcijańskiej
5. Św. Augustyn i doświadczenie wewnętrzne człowieka – rozdarcie, introspekcja, pytanie o naturę. (2h)
6. Św. Tomasz z Akwinu i synteza średniowieczna – jedność duszy i ciała, człowiek jako imago Dei. (2h)
7. Renesans i nowe wizje człowieka – Mirandola, humanizm renesansowy, autonomia osoby. (2h)
Część III. Filozofia nowożytna a człowiek
8. Kartezjusz i dualizm duszy i ciała – cogito, problem świadomości i tożsamości. (2h)
9. Kant i pytania antropologiczne – „co mogę wiedzieć, co powinienem czynić, kim jest człowiek”. (2h)
10. Schelling, Hegel i romantyczne wizje człowieka – wolność, historia, duch. (2h)
11. Antropologia XIX wieku – Feuerbach, Marks, Darwin, narodziny nowoczesnych kryzysów antropologicznych. (2h)
Część IV. Współczesne kierunki antropologii
12. Fenomenologia i filozofia wartości – Scheler, człowiek jako istota wartościująca. (2h)
13. Filozofia życia i egzystencjalizm – Kierkegaard, Nietzsche, Heidegger. (2h)
14. Filozofia dialogu – Buber, Levinas, Tischner: człowiek jako istota spotkania i odpowiedzialności. (2h)
15. Antropologia filozoficzna XX wieku – Plessner, Gehlen, Scheler, współczesne dylematy. (2h)
Część V. Chrześcijańska filozofia człowieka
16. Człowiek w Piśmie Świętym – Stary Testament: stworzenie, grzech, przymierze. (2h)
17. Nowy Testament i Nowy Człowiek – Chrystus jako pełnia objawienia człowieka. (2h)
18. Chrześcijański humanizm – godność, wolność, odpowiedzialność, sumienie. (2h)
19. Nauczanie Kościoła o człowieku – Sobór Watykański II, Jan Paweł II. (2h)
Część VI. Wyzwania i współczesne spory
20. Nauki przyrodnicze wobec człowieka – ewolucja, neurobiologia, problem redukcjonizmu. (2h)
21. Bioetyka i antropologia współczesna – badania genetyczne, klonowanie, jakość życia. (2h)
22. Podsumowanie i perspektywy – integralna wizja człowieka, chrześcijański humanizm wobec postmodernizmu. (2h)