O Bogu jedynym i w Trójcy Osób T-KAP-AFI>obogje-w-5
Na wykładzie omówiona zostanie problematyka Tójjedyności Boga ujęta w dwóch aspektach:
Aspekt biblijno-patrystyczno-historyczny: starotestamentalna doktryna Boga jako zapowiedź: stopniowe objawianie się Boga w historii zbawienia; nowotestamentalne świadectwo o zaangażowaniu Boga Ojca, Syna Bożego i Ducha Świętego w historię zbawienia; etapy powstawania nowotestamentalnej nauki o Bogu; rola wydarzeń paschalnych w odsłonięciu tożsamości Boga; teologia trynitarna do 325 roku: nauka o Bogu między apologią i inkulturacją; rozróżnienie Trójcy immanentnej i ekonomicznej; modalizm; powstanie pierwszych systemów trynitarnych: Ireneusz, Tertulian, Orygenes; problem subordynacjonizmu przednicejskiego; dzieje sporów ariańskich: od Nicei I (325) do Konstantynopola I (381); kluczowa rola ojców kapadockich i Augustyna w tworzeniu języka teologicznego; teologia trynitarna wczesnej scholastyki średniowiecznej: Abelard, Piotr Lombard, Joachim z Fiore; problem Filoque, czyli dzieje sporu o pochodzenie Ducha Świętego w wiekach V–XV; wybrane współczesne koncepcje trynitarne: Greshake, Rahner, Balthasar, Ratzinger, Tischner.
Aspekt systematyczny: problem poznania Boga i języka teologii; zagadnienie analogii; wiedza o Bogu między afirmacją (katafatyka) a negacją (apofatyka); podstawowe pojęcia teologii trynitarnej: hipostaza i substancja; relacja; problem paradoksu i tajemnicy Trójjedyności Boga: między jednością i wielością; jeden czy dwa traktaty o Bogu; wolność czy konieczność w wewnętrznym życiu Boga; teologia działania Bożego: rozróżnione (wewnętrzne pochodzenia) i wspólne (ad extra) działania Boga; charakterystyka poszczególnych osób Trójcy Świętej.
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza:
- Student ma uporządkowaną, pogłębioną, prowadzącą do specjalizacji, szczegółową wiedzę z zakresu teologii dogmatycznej, zarówno w odniesieniu do Tradycji Kościoła, jak również odnośnie do współczesnych koncepcji dogmatycznych (TMaK_W06)
- Student rozumie kulturotwórczą rolę Kościoła i teologii dogmatycznej w różnych aspektach (TMaK_W14)
Umiejętności:
- Student posiada umiejętności badawcze w zakresie teologii, obejmujące zwłaszcza analizę tekstów filozoficznych, biblijnych i teologicznych oraz syntezę różnych idei i poglądów, pozwalające mu na oryginalne rozwiązywanie złożonych problemów dogmatycznych (TMaK_U02)
- Student umie samodzielnie zdobywać wiedzę i poszerzać umiejętności badawcze zwłaszcza w zakresie analizy tekstów dogmatycznych i trynitarnych (TMaK_U05)
- Student potrafi harmonizować różne elementy chrześcijańskiego dziedzictwa doktrynalnego w zakresie dogmatyki Kościoła Katolickiego (TMaK_U07)
Kompetencje:
- Student rozumie potrzebę intelektualnego oraz religijno-duchowego formowania się przez całe życie, potrafi samodzielnie i krytycznie uzupełniać wiedzę i umiejętności, rozszerzone o wymiar interdyscyplinarny (TMaK_K02)
- Student ma świadomość złożoności prawd dogmatycznych i rozumie potrzebę interdyscyplinarności dla ich głębokiego rozumienia (TMaK_K05)
- Student identyfikuje i rozstrzyga dylematy z zakresu współczesnych wyzwań doktrynalnych (TMaK_K06).
Kryteria oceniania
Obowiązkowa obecność na wykładach. Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest zdanie egzaminu końcowego na ocenę pozytywną.
Literatura
Lektura podstawowa:
Rozdziały III-VI w: B. Sesboüé, J. Wolinski, Historia dogmatów, t. I: Bóg zbawienia, wyd. M, Kraków, 1999, s. 121-300.
Źródłowa lektura patrystyczna:
Ireneusz, Wykład nauki apostolskiej, ŹMT 7, WAM, Kraków 1997, s. 21-48, 58-75, 98-99;
Orygenes, O zasadach, ŹMT 1, WAM, Kraków 1996, s. 58-92;
Tertulian, Przeciw Prakseaszowi, ŹMT 4, WAM, Kraków 1997, s. 35-86;
Atanazy, Listy do Serapiona, ŹMT 2, WAM, Kraków 1996, s. 69-108.
Nicea I (325) i Konstantynopol I (381), w: DSP, I, (ŹMT), WAM, Kraków 2001, s. 24-25; 54-61, 68-69; 74-87;
Synody Aleksandryjskie (323 i 362), w: AS (ŹMT), WAM, Kraków 2006, s. 78-82; 249-260
Grzegorz z Nyssy, O rozróżnieniu między istotą a hipostazą; Do Eustacjusza o Trójcy Świętej; Jak mówiąc o trzech osobach…; O tym, że nie można mówić że jest trzech bogów…, w: Drobne pisma trynitarne, ŹMT 21, WAM, Kraków 69-117.
Augustyn, O Trójcy Świętej, Znak, Kraków 1996, s. 194-216; 286-306; 465-479 (wraz z Wprowadzeniem J. Tischnera, s. 9-20)
Lektury uzupełniające:
H. Urs von Balthasar, Teologika, III, Duch Prawdy, WAM, Kraków 2005, s. 102-114; 147-192.
H. U. von Balthasar, Teodramatyka, t. II: Osoby dramatu, cz.1: Człowiek w Bogu, p.4.: Wolność Nieskończona, a) Pojawienie się Wolności Nieskończonej, wyd. M, Kraków 2006, 230-248.
W. Breuning, Nauka o Bogu, (Podrecznik teologii Dogmatycznej), Wyd M, Kraków 1999
F. Courth, Bóg Trójjedynej miłości, (Amateca), Pallottinum, Poznań 1997
W. Kasper, Bóg Jezusa Chrystusa, Wrocław 1999
G. O’Collins, The Tripersonal God. Understanding and Interpreting the Trinity, Paulist Press, New York 1999
K. Rahner, Podstawowy wykład wiary, PAX, Warszawa 1997
K. Rahner, Uwagi na temat dogmatycznego traktatu „De Trinitate”, w: Pisma wybrane, I, WAM, Kraków 2005, s. 185-215.
J. Ratzinger, Bóg Jezusa Chrystusa. Medytacje o Bogu Trójjedynym, Znak, Kraków 2006;
M. Stavrou, Filioque a teologia trynitarna, (Kolekcja Communio), Pallottinum, Poznań 2000, 396-416;
J. D. Szczurek, Trójjedyny, Wydawnictwo Naukowe PAT, Kraków 2003
J. Tischner, Życie wewnętrzne Boga, w: Ksiądz na manowcach, Znak, Kraków 2007, s. 88-101.
J. Tischner, Boski rodowód wolności w: Spór o istnienie człowieka, Znak, Kraków 2011, s. 377-406.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: