Historia filozofii: filozofia współczesna TWT-KAP-SJ>hisfilwsp
Religijny i światopoglądowy wymiar fenomenologii i egzystencjalizmu: E. Husserl, M. Heidegger, E. Stein etc.
Filozofia analityczna wobec metafizyki: neopozytywizm, W.v.O. Quine, F. Strawson i in.
Podmiot w myśli ponowoczesnej (Derrida, Foucault, Rorty): dekonstrukcja – prymat struktur językowych – ironia i solidarność.
Postmodernizm jako zjawisko jest formą negacji dotychczasowej kultury. Zakorzeniony w myśli Fryderyka Nietzschego stanowi wyraz ostatecznego i najgłębszego, jak dotąd sceptycyzmu, będącego nie tyle postulatem intelektualnym, co praktyką współczesnego społeczeństwa. W szczególności postmoderniści zwrócili uwagę na każdorazowe zapośredniczenie odbierania świata w perspektywie językowej.
Derrida widzi w języku podstawowe narzędzie przemocy, służące uniformizacji, określanej jako logocentryzm. Próba przezwyciężenia logocentryzmu języka dokonuje się za pomocą metody, określanej przez samego Derridę mianem dekonstrukcji. Dekonstrukcja to ciągły rozkład tekstu i jego dowolna reinterpretacja, przy czym tekstem określa się wszystko, co jest. Ciągła dekonstrukcja redukuje podmiot do obiektu dekonstruującego, samemu podlegającemu dekonstrukcji. Podmiotowość traci swój uprzywilejowany charakter, a to prowadzi do dehumanizacji i circulus vitiosus ciągle ponawianej dekonstrukcji.
Z kolei strukturalizm wychodzi od dehumanizacji, pozbawiając człowieka uprzywilejowanej pozycji na rzecz pierwotnych struktur. Foucault pomija w swych badaniach historycznych rolę świadomości, na rzecz nieświadomego oddziaływanie wewnątrz ludzkości. Foucault również odwołuje się do problematyki tekstu. Tekst-język wykracza poza autora, przez co sam autor jest zbędny, a nawet szkodliwy, odbierając dziełu jego nieskończony potencjał hermeneutyczny. Rola autora kończy się w procesie twórczym.
Inaczej do problematyki podmiotu podchodzi Richard Rorty. Wywodząc się z analityczno-pragmatycznej tradycji filozofii anglosaskiej rozumie historię filozofii jako stopniowo przekształcanie języka, dokonujące się tak w ramach tradycji platońskiej, jak i przeciw niej. Postmodernizm miałby więc być ostatecznym odrzuceniem języka, bazującego na pojęciach platońskich. Problem braku jakichkolwiek struktur obiektywnych, stanowiących punkt odniesienia przy wydawaniu sądów zostaje przezwyciężony za pomocą modelu zachowania, które Rorty określa mianem „liberalnego ironisty”. Jest to postawa ciągłego sceptycyzmu wobec każdej wypowiedzi i otwartość na nieustanne zmienianie pojęć.
Tryb zajęć
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2022/2023-Z: | W cyklu 2016/2017-Z: |
Efekty kształcenia
TMaK_W02 TMaK_W13 TMaK_W14
TMaK_U02 TMaK_U03 TMaK_U07
TMaK_K02 TMaK_K05
Kryteria oceniania
ocena ciągła przygotowania do zajęć
ocena rozumienia tekstów źródłowych
Literatura
M. Heidegger, Ekspozycja pytania o sens bycia. Wprowadzenie, w: tenże, Bycie i czas, Warszawa
E. Stein, Filozofia egzystencjalna Martina Heideggera w: taż, Twierdza duchowa, Poznań 2006
W.v.O. Quine, Z punktu widzenia logiki, Warszawa 2000
F. Strawson, Analiza i metafizyka, Kraków 2006
J. Derrida, Kres człowieka, w: tenże, Pismo filozofii, Kraków 1993
M. Foucault, Kim jest autor?, w: tenże, Szaleństwo i literatura, Warszawa 1999
R. Rorty, Świat bez substancji i esencji, w: tenże, Filozofia a nadzieja na lepsze społeczeństwo, Toruń 2013
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: