Historia filozofii - nowożytność i współczesność TWT-KP-SM>Hisnow
Problematyka omawiana podczas wykładów:
Odrodzenie - ogólna charakterystyka okresu; prekursorzy (Mikołaj z Kuzy, Leonardo da Vinci); Humaniści: Michel de Montaigne - jako przedstawiciel humanistów-psychologów i Franciszek VI, książę de la Rochefoucauld - przedstawiciel pesymistycznego i sceptycznego nurtu humanistycznego.
Badania w zakresie metodologii nauk. Myśl Franciszka Bacona , jego klasyfikacja nauk i próba eliminacji złudzeń zwanych idola. Pierwsze próby stosowania metody indukcyjnej jako podstawy metodologii nauk empirycznych.
Galileusz jako twórca metody naukowej i klasyk problematyki nauka-wiara. Matematyczność świata, wprowadzenie przyrządów do badań empirycznych, zmiana koncepcji matematyki i zapoczątkowanie metody hipotetyczno-dedukcyjnej.
Kartezjusz: jego koncepcja wiedzy, metoda analityczna, wątpienie metodyczne, rzecz rozciągła i myśląca, mechanistyczna koncepcja przyrody; natywizm.
Geometryczne ideały w filozofii Pascala, koncepcja racjonalności wiary i jego etyka, która przyjęła postać ascetyki chrześcijańskiej.
Pluralizm metafizyczny Leibniza - monadologia. Zasady rozumowania i bytu.
Newton: "metoda analizy i syntezy", koncepcja absolutnego czasu i przestrzeni, fizykoteologia.
Racjonalizm empiryczny Locke'a: empiryzm metodologiczny, idee proste i złożone.
Idealizm subiektywny Berkeley’a: nominalizm, sensualizm i subiektywizm; interpretacja fizyki i immaterializm; esse est percipi.
Racjonalny empiryzm sceptyczny Hume’a: wrażenia i idee; „widelec Hume’a”, krytyka pojęcia substancji, „gilotyna Hume’a”.
Wolter: deizm, hilozoizm, panpsychizm, etyka niezależna od metafizyki i religii.
Rousseau: powrót do natury, potępienie rozumu, wychowanie negatywne,
Reid i szkoła szkocka – filozofia zdrowego rozsądku, introspekcja.
Kant: badania transcendentalne, podział sądów, transcendentalna logika i estetyka, formy zmysłowości; idea duszy, wszechświata i Boga; rozum teoretyczny i praktyczny, imperatyw kategoryczny; postulaty rozumu praktycznego.
Georg Wilhelm Friedrich Hegel: tożsamość myśli i bytu, filozofia państwa i dziejów, filozofia sztuki i religii, filozofia kultury.
John Stuart Mill: logika ze stanowiska empiryzmu, kanony Milla, psychologizm; krytyka pojęcia przyczynowości i pojęcia substancji, utylitaryzm jako zmodyfikowany hedonizm.
Ludwig Andreas Feuerbach: materializm i naturalizm; sensualizm, antropologizm, naturalistyczna etyka i teoria religii.
Materializm dialektyczny: teoria odbicia, wielopostaciowość materii, teoria alienacji istoty człowieka; teoria rynku i walk klasowych.
John Henry Newman: indywidualność rzeczy i abstrakcyjność poznania; poznanie realne i pojęciowe; dowód a przeświadczenie; zmysł wnioskowania;
Søren Kierkegaard: postawa ironiczna; estetyka, etyka i religia; filozofia egzystencjalna – stosunek do Boga, subiektywizm, religia A i religia B;
Empiriokrytycyzm: instrumentalizm, krytyka introjekcji i przeświadczenia związane z naturalnym poznawaniem świata; wtręty timatologiczne i antropomorficzne; opis jako jedyne zadanie nauki.
Franz Brentano: chrystianizm deistyczny, psychologia opisowa z naciskiem na akty; intencjonalność zjawisk psychicznych; przedstawienia, sądy i zjawiska emocjonalne – estetyka, logika, etyka;
Friedrich Nietzsche: śmierć Boga, wola mocy, idea nadczłowieka.
Wilhelm Dilthey: antynaturalizm, filozofia jako hermeneutyka, filozofia jako światopogląd.
Henri Bergson: rola pierwotnej intuicji, élan vital, co intelekt robi z rzeczami, rola dysocjacji w życiu umysłowym, dwa źródła moralności i religii, wpływ Bergsona na powstanie modernizmu katolickiego.
Psychoanaliza Zygmunta Freuda: eros i thanatos; id, ego, superego; odkrycie nieświadomości i hermeneutyka podejrzeń; powrót filozofii miłości.
Pragmatyzm: postawa fundamentalistyczna i pragmatyczna. William James: czyn – przyzwyczajenie – charakter – los; żądza wiary; synechizm i tychizm; filozofia religii. Charles Sanders Peirce: fallibilizm.
Szkoła lwowsko-warszawska: rola logiki w badaniach filozoficznych, odrzucenie irracjonalizmu, przykłady osiągnięć w logice i filozofii – Jan Łukasiewicz, Stanisław Leśniewski, Tadeusz Kotarbiński, Władysław Tatarkiewicz.
Roman Ingerden: fenomenologia powiązana z realizmem, przez teorię sztuki do ontologii.
Zagadnienia filozoficzne w fizyce: definicje operacyjne; geometrie nieeuklidesowe narzędziem opisu świata; zbliżenie pojęć masy i energii; teoria kwantów; przyczynowość i zasada niepewności;
Zagadnienia filozoficzne w psychologii: funkcjonalizm i hormizm; psychologia postaci, behawioryzm; psychologia zwierząt;
Fenomenologia i filozofia wartości. Edmund Husserl: krytyka psychologizmu, redukcja transcendentalna, filozofia sensu. Max Scheller: intelekt namiastką natury, osoba jako monarchiczny układ aktów, doświadczenie aksjologiczne i podział wartości, filozofia miłości.
Filozofia analityczna i neopozytywizm. Brytyjska szkoła analityczna i realizm: George Edward Moore i oddalenie idealizmu. Realistyczna epistemologia i etyka. Ludwig Wittgenstein i jego naukowa filozofia. Pluralistyczny realizm Bertranda Russella.
Pozytywizm Koła Wiedeńskiego. Moritz Schlick o problemach i pseudoproblemach. Rudolf Carnap o konwencji w poznaniu naukowym. Powstanie filozofii nauki.
Filozofia procesu i krytyczny racjonalizm. Alfred North Whitehead: metafizyka procesu, błąd “konkretności nie na miejscu”, realizm poznawczy i filozofia religii. Karl Rajmund Popper: metoda hipotetyczno-dedukcyjna i falsyfikacjonizm, trzy światy, krytyka historycyzmu.
Odnowienie scholastyki: dwa kierunki neoscholastyki, konserwatywny i rozwojowy; podstawowe cechy neoscholastyki – realizm, stosunek do nauk przyrodniczych i formalnych, historyzm.
Egzystencjalizm ateistyczny. Jean Paul Sartre: absurd ludzkiej egzystencji, byt-w-sobie i byt-dla-siebie, etyka heroiczna. Martin Heidegger: zawłaszczanie codzienności, „myślenie rachujące”, uwalnianie się od alienacji, filozofia religii – „gotowość do wiary i łaski”; człowiek jako „pasterz bycia” i byt-ku-śmierci. Albert Camus: etyka heroiczna.
Egzystencjalizm teistyczny. Karl Jaspers: sytuacje graniczne i rola filozofii w „rozjaśnianiu egzystencji”, „szyfry transcendencji”. Gabriel Marcel: sokratyzm chrześcijański; posiadanie i istnieniem, problem i tajemnica, opinia i wiara, ciekawość i niepokój; nadzieja.
Personalizm chrześcijański. Emanuel Mounier, Jacques Maritain, Karol Wojtyła
Neotomizm. Współczesna filozofia chrześcijańska. Koło Krakowskie
Filozofia sensu życia i logoterapia
Człowiek istotą społeczną: filozofia społeczna i filozofia dialogu.
Strukturalizm i filozofia lingwistyczna
Dekonstrukcjonizm i postmodernizm
W cyklu 2022/2023-Z:
Humaniści: Michel de Montaigne - jako przedstawiciel humanistów-psychologów i Franciszek VI, książę de la Rochefoucauld - przedstawiciel pesymistycznego i sceptycznego nurtu humanistycznego. |
W cyklu 2023/2024-Z:
Problematyka omawiana podczas wykładów: |
W cyklu 2024/2025-Z:
Problematyka omawiana podczas wykładów: |
Tryb zajęć
Koordynatorzy przedmiotu
W cyklu 2023/2024-Z: | W cyklu 2022/2023-Z: | W cyklu 2024/2025-Z: |
Efekty kształcenia
1. zna podstawową terminologię filozoficzną w języku polskim (K_W02). 2. posiada wiedzę z zakresu historii filozofii europejskiej od starożytności po czasy współczesne, obejmującą najważniejsze teorie, stanowiska i wyraźnie określone obszary problemowe w niej występujące, potrafi zdefiniować i opisać główne kierunki i stanowiska w filozofii współczesnej (K_W08). 3. trafnie przywołuje w swoich argumentacjach poglądy i argumenty filozoficzne autorów klasycznych i współczesnych (K_U12).
4. ma świadomość znaczenia europejskiego dziedzictwa filozoficznego dla rozumienia wydarzeń społecznych i kulturalnych (K_K06).
Kryteria oceniania
Oceniane jest ciągłe przygotowania do zajęć; w trakcie semestru przewidziane są dwa kolokwia pisemne. Udział w wykładach jest obowiązkowy; dopuszczalne są dwie nieobecności w trakcie semestru, każda kolejna powinna zostać usprawiedliwiona. Wykład kończy się egzaminem ustnym; przed egzaminem studenci otrzymują wykaz zagadnień (tezy) obowiązujących na egzaminie.
Literatura
Lektury podstawowe:
Z. Wolak, Historia filozofii nowożytnej i współczesnej. Notatki do wykładów
W. Tatarkiewicz, Historia filozofii, t. II. Filozofia nowożytna do roku 1830, Warszawa 1978, s. 41-237.
W. Tatarkiewicz, Historia filozofii, t. III. Filozofia XIX wieku i współczesna, Warszawa 1978.
Lektury uzupełniające:
J. Bocheński, Zarys historii filozofii, Kraków 1993, s. 153-218.
W cyklu 2022/2023-Z:
Lektury podstawowe: Lektury uzupełniające: |
W cyklu 2023/2024-Z:
Lektury podstawowe: Lektury uzupełniające: |
W cyklu 2024/2025-Z:
Lektury podstawowe: Lektury uzupełniające: |
Uwagi
W cyklu 2023/2024-Z:
Oceniane jest ciągłe przygotowania do zajęć; w trakcie semestru przewidziane są dwa kolokwia pisemne. Udział w wykładach jest obowiązkowy. Wykład kończy się egzaminem ustnym; przed egzaminem studenci otrzymują wykaz zagadnień (tezy) obowiązujących na egzaminie. |
W cyklu 2024/2025-Z:
Oceniane jest ciągłe przygotowania do zajęć; w trakcie semestru przewidziane są dwa kolokwia pisemne. Udział w wykładach jest obowiązkowy. Wykład kończy się egzaminem ustnym; przed egzaminem studenci otrzymują wykaz zagadnień (tezy) obowiązujących na egzaminie. |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: